Γράφει ο Λάζαρος Καμπουρίδης, Αντιστράτηγος ε.α.
Το θέμα της αποστρατικοποίησης αριθμού νησιών του Αιγαίου δεν αποτελεί νέο στοιχείο αναθεωρητισμού από πλευράς Άγκυρας, καθώς έχει τεθεί πριν πολλές δεκαετίες και περιλαμβάνεται στη λίστα των θεμάτων που η Τουρκία διαθέτει στη «φαρέτρα» των παράνομων διεκδικήσεών της. Όμως υπάρχουν δεδομένα τα οποία ερμηνεύουν τους λόγους για τους οποίους η Άγκυρα χρησιμοποιεί το τελευταίο διάστημα, επιτακτικά και με μέθοδο το θέμα της αποστρατικοποίησης νησιών ως κύριο θέμα απειλής εναντίον της Χώρας μας.
Αν και διαχρονικά η Τουρκία δεν διαφοροποιεί το «κάδρο» των διεκδικήσεων στο Αιγαίο, εντούτοις δοκιμάζει κάθε φορά τα ελληνικά αντανακλαστικά με διαφορετικό τρόπο. Ο κύριος Αντικειμενικός Σκοπός όμως παραμένει αμετάβλητος και δεν είναι άλλος από την επιβολή των αξιώσεών της εις βάρος της Ελλάδας.
Μετά την απόπειρα του πραξικοπήματος της 15 Ιουλίου 2016, ο Τούρκος Πρόεδρος έχοντας επίγνωση ότι ήταν ο μόνος κυρίαρχος στην εσωτερική πολιτική σκηνή και παρά τις όποιες λογικές φωνές στην Τουρκία, έθεσε σκοπό να πετύχει τους νεοοθωμανικούς του στόχους με χρονικό όριο το 2023. Μέσα στους στόχους αυτούς συμπεριλαμβάνεται και η κατάληψη εδαφών γειτονικών χωρών αλλά και ο έλεγχος του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου. Για το λόγο αυτό ο R. T. Erdoğan αμέσως μετά την απόπειρα του πραξικοπήματος, αμφισβήτησε δημόσια τη Συνθήκη της Λωζάννης, δίνοντας ένα πρώτο δείγμα γραφής για το τί θα ακολουθούσε. Σημειώνεται ότι, όραμα του Τούρκου Προέδρου αποτελεί η «αποκαθήλωση» του Κ. Atatürk και αυτό απαιτεί επίτευξη στόχων υψηλού συμβολισμού. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται και η αύξηση εδαφών αλλά και η αντιμετώπιση εξωτερικών εχθρών, κάτι που κατάφερε ο τελευταίος ιδρύοντας την Τουρκική Δημοκρατία. Αυτό σημαίνει, ότι εάν δεν υπήρχαν εξωτερικοί εχθροί της Τουρκίας θα έπρεπε να επινοηθούν για να μπορέσει να υλοποιήσει το όραμά του ο Τούρκος Πρόεδρος.
Έλεγχος Αιγαίου
Την τελευταία 3ετία, σχολιαστές – αρθρογράφοι πολύ κοντά στον Τούρκο Πρόεδρο, έκαναν λόγο για περικύκλωση της Τουρκίας από εξωτερικούς εχθρούς τονίζοντας την εθνική ανάγκη αντιμετώπισης απειλών προερχόμενων από Ιράκ – Συρία (τρομοκρατία), Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο (Ελλάδα, χώρες της Δύσης, αραβικές χώρες και Ισραήλ).
Τον έλεγχο του Αιγαίου ως στρατηγικό στόχο τον είχε αποκαλύψει ο Τούρκος Υπουργός Άμυνας Η. Αkar την 09 Φεβ 2018 επιθεωρώντας τουρκικές Αεροναυτικές Μονάδες στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο και ενώ βρισκόταν σε εξέλιξη η Επιχείρηση των ΤΕΔ «Κλάδος Ελαίας» (Zeytin Dalı) στη Βόρεια Συρία. Αυτός δήλωσε τότε χαρακτηριστικά, Έχουμε την ισχύ να πραγματοποιούμε ταυτόχρονα επιχειρήσεις στο Αfrin και να ελέγχουμε το Αιγαίο.
Σημειώνεται ότι, ακριβώς την ίδια περίοδο, η Άγκυρα υιοθετούσε το Δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας», το οποίο περιλαμβάνει μεγάλο μέρος της Ανατολικής Μεσογείου και το μισό Αιγαίο.
Η αποστρατιωτικοποίηση ως απειλή
Αυτό που διαφοροποιεί τη στάση της Τουρκίας στο θέμα της αποστρατιωτικοποίησης σε σχέση με το παρελθόν και την κάνει επιθετικότερη ως απειλή, είναι το γεγονός ότι έχει πλέον θέσει ως όρο κυριαρχίας των νησιών του ανατολικού Αιγαίου, την αποστρατιωτικοποίησή τους. Στη σχετική επιστολή που απέστειλε προς τον ΟΗΕ το Σεπτέμβριο του περασμένου έτους για το θέμα της αποστρατικοποίησης των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, η τουρκική διπλωματία ανέφερε ότι, η «κυριαρχία» της Ελλάδος στα νησιά του Αιγαίου, συνδέεται με την αποστρατιωτικοποίησή τους, εμφανίζοντας στη συνέχεια του κειμένου την Ελλάδα, ως παραβάτη των διατάξεων των Συνθηκών της Λωζάννης του 1923 και των Ειρηνευτικών Συνθηκών του Παρισιού του 1947.
Ως γνωστό, η τουρκική πλευρά αν και εμφανίζεται προς τα έξω ότι επιδιώκει την επίλυση των διαφορών με την Ελλάδα με διάλογο, επιδιώκει τη νομιμοποίηση των διεκδικήσεών της μέσω δηλώσεων αξιωματούχων της, με την εκμετάλλευση του επικοινωνιακού παράγοντα – ΜΜΕ, με διεθνείς καμπάνιες ενημέρωσης, με την επιβολή τετελεσμένων με την παρουσία Μονάδων των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων και της Διοίκησης Ασφαλείας Ακτών στο Αιγαίο (Ασκήσεις, πτήσεις αφων – ΜΕΑ, παρουσία πολεμικών πλοίων κλπ), με την εκμετάλλευση του προσφυγικού και φυσικά με κατάθεση των θέσεων – αξιώσεών της στον ΟΗΕ.
Γιατί τώρα:
Το ερώτημα που προκύπτει είναι, γιατί η Άγκυρα θέτει τώρα επιτακτικά και επίμονα ως πρώτο θέμα προκλήσεων και αναθεωρητισμού την αποστρατιωτικοποίηση νησιών του ανατολικού Αιγαίου, αφού αυτό βρίσκεται στη λίστα των παράνομων διεκδικήσεών της εδώ και δεκαετίες;
Η απάντηση έχει σχέση με την αδυναμία της τουρκικής πλευράς όλα αυτά τα χρόνια να εξαναγκάσει τη Χώρα μας σε διάλογο με ευνοϊκούς για την Τουρκία όρους, λαμβάνοντας υπόψη ότι, ο Τούρκος Πρόεδρος πιέζεται χρονικά αφού θα πρέπει μέχρι το έτος 2023 να πετύχει στόχους υψηλού συμβολισμού σε υλοποίηση του οράματος της Νέας Τουρκίας. Μέσα στους στόχους αυτούς είναι και η αλλαγή του status του Αιγαίου και ο έλεγχος μέρους αυτού. Αφού η Άγκυρα δεν κατόρθωσε τόσα χρόνια να επιβάλλει τις αξιώσεις της με τους προαναφερόμενους τρόπους, δοκιμάζει πλέον την αξίωση της αποστρατιωτικοποίησης.
Ενδιαφέρον προκαλεί και το χρονικό σημείο που η Άγκυρα ανέδειξε το θέμα της αποστρατιωτικοποίησης στη νέα του διάσταση, αφού καταγράφεται σχεδόν με τη λήξη της κρίσης των ερευνών του Πλοίου Σεισμικών Ερευνών Oruç Reis (Ιούλιος – Σεπτέμβριος 2020) νοτίως Καστελόριζου. Τότε ακριβώς (13 Σεπτεμβρίου 2020), ο Τούρκος ΥΠΑΜ H. Akar από το Κas έναντι Καστελόριζου, έκανε δηλώσεις για την παραβίαση συμφωνιών και στρατιωτικοποίηση 18 νησιών του Ανατολικού Αιγαίου από πλευράς Ελλάδας, την 16 Σεπτεμβρίου 2020 εκδόθηκε τουρκική Νavtex σχετικά με την παραβίαση του καθεστώτος αποστρατιωτικοποίησης της Χίου, ενώ την 24 Σεπτεμβρίου 2020 στη σχετική ανακοίνωση του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας (Milli Güvenlık Kurulu), υπήρξε ειδική μνεία στην Ελλάδα όπου την καλούσε να «λογικευτεί», κατηγορώντας την ότι, στρατιωτικοποιεί τα νησιά με αποστρατιωτικοποιημένο καθεστώς παραβιάζοντας το Διεθνές Δίκαιο και τις συμφωνίες.
Αφού λοιπόν απέτυχε τότε η πρόκληση σύγκρουσης κάνοντας χρήση του ενεργειακού παράγοντα και μάλιστα με ελληνική υπαιτιότητα, η τουρκική πλευρά έθεσε το θέμα της αποστρατιωτικοποίησης νησιών του Αιγαίου και επινόησε το θέμα της σύνδεσης του όρου της κυριαρχίας με την αποστρατιωτικοποίηση, προκειμένου να είναι δυνατή η άσκηση πίεσης με χρήση στρατιωτικής βίας έτσι ώστε η Άγκυρα να μας «καθίσει στο τραπέζι» και να δεχθούμε τους όρους που η ίδια επιθυμεί.
Γιατί η αποστρατιωτικοποίηση;
Φαίνεται ότι στο μυαλό των Τούρκων υπηρεσιακών παραγόντων, διακρίνεται μία σειρά από επιχειρησιακές δυνατότητες που προσδίδει η απαίτηση της αποστρατιωτικοποίησης, ώστε να εξαναγκάσουν την πλευρά μας να ενδώσει στις τουρκικές αξιώσεις αφού μέχρι στιγμής δεν μπόρεσαν να «ρευστοποιήσουν» τις προκλήσεις και να αποσπάσουν τα επιδιωκόμενα με άλλους τρόπους.
Ποιες θα μπορούσαν να είναι αυτές οι επιχειρησιακές δυνατότητες;
Πρόκειται για χρησιμοποίηση αεροναυτικών Μονάδων ώστε να προκληθεί θερμή εμπλοκή με διάφορους τρόπους παρεμπόδισης ελληνικών πολεμικών πλοίων να προσεγγίσουν τα νησιά τα οποία κατά την τουρκική θεώρηση θα έπρεπε να είναι αποστρατιωτικοποιημένα.
Έτσι η Τουρκία θα πετύχαινε με αποκλεισμό κάποιων νησιών το στόχο εξαναγκασμού της Χώρας μας να «συρθεί» σε διάλογο χωρίς να καταλογίζεται στην Άγκυρα η ευθύνη χρήσης πυρών και χωρίς μάλιστα να της προσάπτεται ο ρόλος του επιτιθέμενου, αφού στο θέμα αυτό η Δύση είναι ευαίσθητη και η οποία θα τασσόταν αυτόματα υπέρ της αμυνόμενης πλευράς, δηλαδή της Χώρα μας.
Σε περίπτωση που το τουρκικό εγχείρημα σημείωνε επιτυχία ώστε να απομακρυνθεί μέρος στρατευμάτων έστω και σε κάποια από τα νησιά που στοχοποίησε η τουρκική πλευρά με αξιώσεις αποστρατιωτικοποίησης, ο Τούρκος Πρόεδρος θα το χρησιμοποιούσε ώστε να καυχηθεί στο εσωτερικό της Τουρκίας και στοχεύοντας στην πολυάριθμη συντηρητική δεξαμενή ψηφοφόρων ενόψει και των εκλογών, χρησιμοποιώντας το αφήγημα ότι, η Άγκυρα ελέγχει μέρος του Αιγαίου και βρίσκει πλήρη εφαρμογή το Δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας».
Αυτή η «υβριδικότητα» στη νέα πονηρή μεθόδευση της Άγκυρας, μιας και επιδιώκει πολιτικά αποτελέσματα με τη χρήση στρατιωτικών μέσων και χωρίς τη χρήση πυρών, είναι πολύ επικίνδυνη αφού στοχεύει σε εξαναγκασμό της Χώρας μας να υποκύψει στις «νεοοθωμανικές» αξιώσεις απώλειας του ελέγχου μέρους του Αιγαίου, αποφεύγοντας την αντίδραση της Δύσης.
Ο Αντιστράτηγος ε.α. Λάζαρος Καμπουρίδης είναι απόφοιτος της Σχολής Εθνικής Άμυνας, κάτοχος MBA από το Nottinngham Trend University, Πτυχιούχος του Τμήματος Ιστορίας & Εθνολογίας του ΔΠΘ, και υποψήφιος Διδάκτορας του Παντείου Πανεπιστημίου, ενώ διετέλεσε μέλος της Ελληνικής Διπλωματικής Αντιπροσωπείας στην Κωνσταντινούπολη την περίοδο 1995-1999, Ακόλουθος Άμυνας στην Ελληνική Πρεσβεία στην Άγκυρα την περίοδο 2013-2017