Βαρύ το τίμημα που πλήρωσαν και οι Θράκες κατά την επανάσταση του γένους μας το 1821
Γράφει ο Παράσχος Ανδρούτσος
Το 2021 είναι η χρονιά που η Ελλάς θα γιορτάσει τα 200 χρόνια της απελευθέρωσης της από τους Οθωμανούς. Η Θράκη βέβαια απελευθερώθηκε 100 χρόνια αργότερα. Για τους αγώνες τους και το αίμα που έδωσαν οι Θράκες για την επανάσταση του 1821 λίγοι από εμάς γνωρίζουμε την ύπαρξή τους μια και στην ιστορία που διδάσκεται στα σχολεία δεν υπάρχει καμία αναφορά για τους αγώνες των Θρακιωτών. Αντίθετα εάν κάνεις έναν περίπατο στις πόλεις της Θράκης θα δεις πολλά ονόματα οδών και προτομές ανίκανων πολιτικών που δεν πρόσφεραν τίποτα στον τόπο μας ή ηρώων από άλλες περιοχές της χώρας, σπάνια θα δεις να τιμούν τους ήρωες Θρακιώτες. Η Θράκη όλα τα χρόνια όπως και η Ροδόπη ήταν πηγή ηρώων που έκαναν γνωστό τον τόπο καταγωγής τους ανά την Υφήλιο.
Φόρος αίματος – Θρακιώτες ήρωες
Ο φόρος αίματος στον οποίο υπεβλήθη η Θράκη κατά την εθνεγερσία του 1821 ήταν βαρύς όπως και μεγάλη η συμβολή και προσφορά στους απελευθερωτικούς αγώνες του Έθνους μας. Και επειδή στη Θράκη περιλαμβάνονταν και η Κωνσταντινούπολη ως πρωτεύουσα του Οθωμανικού κράτους λόγω της άμεσης γειτνίασης με αυτήν και όλων των άλλων περιοχών της, υφίσταντο πάντα πρώτοι και σε έντονο βαθμό τις θηριωδίες, τις ωμότητες και τις φρικαλεότητες των βάρβαρων κατακτητών κάθε φορά που σήκωναν κεφάλι οι Θρακιώτες.
Όταν ξεκίνησε η Επανάσταση του Έθνους μας το 1821, οι Θράκες δεν έμειναν πίσω με όλους τους κινδύνους που όπως προείπαμε αντιμετώπιζαν. Έτσι βλέπουμε τον Μητροπολίτη Μαρωνείας Κωνστάντιο που ήταν μυημένος από το 1820 στην Φιλική Εταιρεία, έφθασε μέσω της Θάσου στο Άγιο Όρος επικεφαλής σώματος Θρακών πολεμιστών, πολλοί από την Μαρώνεια και γενικά την Ροδόπη. Οπότε στα τέλη Μαΐου του 1821 σε επίσημη τελετή στην Μονή των Καρυών (Πρωτάτο) ευλόγησε τα όπλα των Επαναστατών των Μακεδονοθρακών και εν συνεχεία ενώθηκε με την Επαναστατική Ομάδα του Εμμανουήλ Παπά στην Χαλκιδική. Όταν πέθανε μετά από τραύμα Οθωμανού σε μάχη στην Ρεντίνα τον θάψανε στο Άγιο Όρος. Ο τότε ισχυρός Πασάς της περιοχής τόσο τον φοβότανε που ζήτησε να ανοίξουν τον τάφο του, μόνο τότε πείσθηκε ότι πέθανε.
Αγωνιστές της επανάστασης του 1821 είναι και οι απόγονοι των εγκατασταθέντων στα Τρόπαια Αρκαδίας Ροδοπαίοι που συμμετείχαν σε αυτήν, όπως στο σώμα των Δεληγιαννέων και του Πλαπούτα περί τα 75 άτομα. Επίσης πολλοί Τροπαιώτες ακολούθησαν τον Κολοκοτρώνη κατά την Επανάσταση κουβαλώντας μαζί τους και όλα τα λάβαρα του χωριού παίρνοντας από αυτά και το όνομά του ο οικισμός.
Άλλοι άγνωστοι ήρωες της Ροδόπης ήταν οι Αρματωλοί και Κλέφτες των στενών της Νυμφαίας όπως και της Φιλιππούπολης και του Σαμάκοβου.
Πολλοί Θράκες ήταν και μέλη της Φιλικής Εταιρείας όπως ο Σταύρος Κομπένος που γεννήθηκε στην Κομοτηνή. Λίγο πριν το ξέσπασμα της Επανάστασης είχε μυηθεί στην Φιλική Εταιρεία στην Μολδαβία, αγωνίσθηκε μάλιστα στον Ιερό Λόχο του Αλέξανδρου Υψηλάντου ως λοχαγός. Άλλος Ροδοπαίος που είχε μυηθεί και αυτός στη Φιλική Εταιρεία ήταν ο Άγγελος Κίρτζαλης στην Μολδαβία όπου ζούσε και αγωνίσθηκε κι αυτός με τον Ιερό Λόχο του Υψηλάντη. Από την Μαρώνεια μυημένος στην Φιλική Εταιρεία ήταν και ο Γεβίδης Ιω. Γιώργος. Μυημένος στην Φιλική Εταιρεία ήταν και ο Κομοτηναίος Μητροπολίτης Μαρωνείας Ιωαννίκειος που είχε χειροτονηθεί αμέσως μετά τον θάνατο του Μητροπολίτη Κωνστάντιου. Υπήρξε από τους πρωτεργάτες της οργάνωσης της Επανάστασης στην περιοχή το 1821.
Άλλοι Θράκες μυημένοι στην Φιλική Εταιρεία ήταν και ο Αντώνιος Κομιζόπουλος που διέθεσε όλη την περιουσία του για τον αγώνα, ο Αντώνιος Βισβίζης από την Αίνο, ο Αλέξανδρος Κυριάκος και Σταμάτης Κούμπαρης διέθεσαν μεγάλα χρηματικά ποσά για τον εξοπλισμό του επαναστατικού σώματος του Αλεξάνδρου Υψηλάντου. Άλλος μυημένος ήταν ο Κωνσταντίνος Ξενοκράτης που διέθεσε όλη την περιουσία του για τον αγώνα και κατετάγη και αυτός στον Ιερό Λόχο λαμβάνοντας μέρος σε πολλές μάχες. Μυημένος στην Φιλική Εταιρεία ήταν και ο Αθανάσιος Καραμπελιάς από την Κορνοφωλιά του Έβρου που ήταν Αρχηγός αντάρτικου σώματος γύρω από το χωριό του, επίσης πολέμησε μαζί με την ομάδα του και με τον Υψηλάντη.
Από την Ξάνθη καταγόταν και ο Γεώργιος Δημητρίου που το 1821 έφυγε από την Κωνσταντινούπολη με ομάδα 500 ανδρών αφού τους είχε εξοπλίσει και μετέβη στην επαναστατημένη στη νότια Ελλάδα. Εκεί έλαβαν μέρος σε πολλές μάχες με τον Κολοκοτρώνη, τον Υψηλάντη και τον Μαυρομιχάλη. Ένας ακόμα άγνωστος ήρωας του 1821 είναι και ο Σαμοθρακίτης πειρατής Καπετάν Σούσουρας ή Γάτζος που είχε γίνει ο τρόμος και ο φόβος των οθωμανικών καραβιών. Στον κατά θάλασσα αγώνα οι κάτοικοι της Αίνου είχαν 300 καράβια, πολλές επιτυχίες κατά των Οθωμανών είχαν ο Χατζη-Αντώνης Βιζβίζης και η σύζυγός του Δόμνα μάλιστα υπό τις οδηγίες του Εμ. Παπά το 1824 το πλοίο τους χρησιμοποιήθηκε για μπουρλοτιέρικο πλοίο από τον Πιπίνο και ανατίναξε την αρμάδα του Πασά με όλους τους κρατικούς θησαυρούς που είχε μέσα. Όταν πέθανε ο Χατζη-Αντώνης Βιζβίζης η σύζυγός του δεν τα έβαλε κάτω και ανέλαβε καπετάνισσα μαζί με τον Σταυρή. Ο ηρωισμός της ήταν εφάμιλλος της Τζαβέλενας και της Μαντούς Μαυρογένους. Από την Αίνο ήταν και ο αγωνιστής της επανάστασης Στρατής Σκόρδας.
Στα Λάβαρα του Έβρου το 1821, 300 κάτοικοι του χωριού αιφνιδίασαν και διέλυσαν οθωμανική στρατιωτική μονάδα, ως σύμβουλό τους είχανε την γαλανή σημαία με μαύρο σταυρό. Το φθινόπωρο του 1821 και οι Σαμοθρακίτες επαναστάτησαν, τότε ο Καρά Αλή με τους άνδρες του αποβιβάσθηκαν στη Σαμοθράκη, εκεί οι ντόπιοι πρόβαλαν σθεναρή αντίσταση σκοτώνοντας 23 και τραυματίζοντας βαριά 32. Με δόλο όμως ο Καρά Αλή τους συγκέντρωσε στην πλατεία όπου κατέσφαξε τους άνδρες και πούλησε σαν σκλάβους τα γυναικόπαιδα. Ανάμεσά τους ήταν και οι πέντε Νεομάρτυρες της Σαμοθράκης που μαρτύρησαν στη Μάκρη το 1835.
Στην Σωζόπολη ο Μητροπολίτης Παΐσιος όρκισε 3.000 Σωζοπολίτες και υπό την αρχηγεία του αδελφού του Δημητρίου Βάρη ύψωσαν την σημαία της επανάστασης. Οι άνδρες του επαναστατικού αυτού σώματος αφού απελευθέρωσαν όλη την περιφέρεια της Σωζόπολης μετά από παγίδα έγιναν σχεδόν όλοι ολοκαύτωμα. Οι Τούρκοι αμέσως τότε απαγχόνισαν τον μητροπολίτη Παΐσιο και όλους τους προύχοντες της Σωζόπολης.
Κατά την έκρηξη, της ελληνικής επαναστάσεως του 1821 απαγχονίστηκαν ή εσφαγιάστησαν από τους Οθωμανούς πολλοί ιεράρχες της Θράκης, όπως και πολλοί κληρικοί, προύχοντες και πολλοί απλοί κάτοικοι. Αμέσως δόθηκε εντολή από τον Σουλτάνο Μαχμούτ Β’ και συνέλαβαν τον Πατριάρχη Γρηγόριο Ε’ και αφού τον βασάνισαν τον κρέμασαν στην πόρτα του Πατριαρχείου, έκτοτε παραμένει κλειστή. Ομοίως συνελήφθησαν και πολλοί άλλοι κληρικοί στην Κωνσταντινούπολη. Ο Τραπεζίτης Δημήτριος Παπαρηγόπουλος, αφού βασανίσθηκε απαγχονίστηκε. Ο τουρκικός όχλος μέσα στην Κωνσταντινούπολη με την ανοχή των αρχών επί πολλές εβδομάδες βασάνιζαν και φόνευσαν πολλούς Έλληνες. Σε κάθε χωριό δε της Θράκης συνελάμβαναν τους Πρόκριτους και τους ιερείς και τους κρεμούσαν.
Την 17 Απριλίου 1821 απαγχονίστηκε ο πρώην Πατριάρχης Κύριλλος Στ’. Εκτός από τον Πατριάρχη φονεύθηκε ο πρωτοσύγκελος Θεόκλητος, ο ιερομόναχος Ιάκωβος, ο Βασίλειος Σωτήρχος και πολλοί πρόκριτοι, συνολικά 32 Αδριανουπολίτες, μεταξύ των οποίων και ο Δημήτριος Ζώτος. Όλων τα λείψανα τότε τα έριξαν μέσα στον Έβρο ποταμό, το λείψανο του Κύριλλου ξεβράστηκε στο Πύθιο και των άλλων στην Αίνο. Στις 4 Ιουνίου 1821 απαγχονίστηκαν ο μητροπολίτης Αδριανουπόλεως Δωρόθεος, ο Δέρκων Γρηγόριος, ο Τυρνάβου Ιωαννίκειος. Περίπου τότε απαγχονίσθηκαν στις 40 Εκκλησίες ο ιερέας Κωνστάντιος, ο Χατζη-Μαζαράκης, ο Χατζη-Δημητράκης και ο Χατζη-Νικολάου.
Στις 17 Απριλίου 1821 έπεσαν 25 Αινίτες, μεταξύ των οποίων και ο νεομάρτυς Στέφανος. Μετά από αυτά 73 Αινίτες καθώς και από την Μάκρη και την Μαρώνεια, συνολικά 600 αγωνιστές, κατέφυγαν στην Ερμούπολη της Σύρου.
Άλλοι Θρακιώτες που έπεσαν κατά την επανάσταση του 1821 είναι στη μάχη της Καρύστου την 12-8-21 ο Αινίτης ναυτικός Αργύριος Αλτιναλμάζης. Ο Γεώργιος Κούρτογλου από την Βύσσα που πολέμησε στο Γαλαξίδι, στο Μεσολόγγι, στο Χαϊδάρι, στην Αράχωβα και στον Πειραιά, ο Χρήστος Βυζάντιος, ο Κάρπος Παπαδόπουλος, οι Αδριανουπολίτες Παναγιώτης Μπόχαρης, ο Σταύρος Σταμούλης, ο Χρήστος Σταυράκης, ο Λευτέρης Παλιός που αγωνίσθηκε με το καράβι του. Ο Καπετάν Κόντοβας με την οικογένειά του, ο Γιάννης Καραβέλας από την Αίνο, ο Ιωάννης Τατλικάρης από την Ραιδεστό, ο Μ. Φουντουκλής και Νικόλαος Καραχιουσεϊνλής από την Βάρνα. Από την Σηλυβρία διακρίθηκαν ο Κώστας Ιγνάτογλου και ο Παπάζογλου. Οι Αδριανουπολίτες καπετάν Βαγγέλης και καπετάν Λάζος. Επίσης πολλοί ήταν από το Σουφλί. Άλλοι από την Στενήμαχο πήγαν στην Πελοπόννησο για να συμμετάσχουν στον Αγώνα και μια ακόμα γυναίκα η κατάσκοπος Σαραφοπούλα Μαριγώ. Ο Καπετάν Γιώργης Δημητρίου από την Ξάνθη που το 1824 ήταν επικεφαλής 49 στρατιωτών στην Φρουρά της Ύδρας. Δυστυχώς όμως παρά τους αγώνες και το αίμα που έδωσαν οι Θρακιώτες για τον αγώνα το 1821 τους καρπούς της ελευθερίας έδρεψαν μόνο οι νότιοι Έλληνες, παραγκωνίστηκαν ή ξεχάστηκαν γεγονότα και οι αγώνες τους.
Τίποτα δεν διδάσκεται στα σχολεία
Όλοι αυτοί οι αγώνες και το αίμα που έδωσαν για την πατρίδα τίποτα δεν διδάσκεται στα σχολεία, δεν περίσσεψε ούτε μια σελίδα. Γι’ αυτό θα πρέπει να προστεθεί στην ιστορία των σχολείων της Ελλάδος και η ιστορία των αγώνων των Θρακιωτών και μάλιστα με χρυσά γράμματα. Γιατί οι Θράκες που θυσιάστηκαν για την πατρίδα έχουν αφήσει το αποτύπωμά τους στους αγώνες της Ελλάδας τα τελευταία 200 χρόνια.
Πηγές
Ανέστης Βακιάνης
Νικόλαος Σοϊλεντάκης –
Ιστορία του Θρακικού Ελληνισμού
Απόστολος Ευθυμιάδης – Η Συμβολή
της Θράκης στους Αγώνες του Έθνους
Αντ. Βαρβατσούλιας
Γεώργιος Γιαννακάκης – Θρακικός Τόμος 29ος
