Πού αποσκοπεί ο εξωραϊσμός της Οθωμανικής αυτοκρατορίας ;

Πού αποσκοπεί ο εξωραϊσμός της Οθωμανικής αυτοκρατορίας τώρα; Και μάλιστα εκατόν χρόνια μετά την κατάλυσή της;

Της ΛΟΡΙΑΣ ΜΑΡΚΙΔΗ*

Δεν είχα ακόμα την ευκαιρία να διαβάσω το βιβλίο του Αμερικανού ιστορικού και καθηγητή του London School of Economics, Marc David Bae, περί της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, με τίτλο: Οι Οθωμανοί- Χανς, Καίσαρες και χαλίφες (έκδοση 2021).

Σχετικό, όμως, άρθρο του καθηγητή Παναγιώτη Κ. Ιωακειμίδη που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Το Βήμα, την Κυριακή 6 Νοεμβρίου 2022, προβάλλει συνοπτικά “ορισμένες από τις κεντρικές διαπιστώσεις της μελέτης Bae”, όπως ότι η Οθωμανική αυτοκρατορία ήταν μια ευρωπαϊκή αυτοκρατορία η οποία και παραμένει αναπόσπαστο μέρος της ευρωπαϊκής κουλτούρας και ιστορίας, με θρησκευτική ανεκτικότητα, κοσμικότητα και νεωτερικότητα.

Ότι οι Οθωμανοί ήταν πρόθυμοι να αποδεχθούν τον κάθε ένα ως μουσουλμάνο ανεξάρτητα από τη γλώσσα, την προέλευση ή την κοινωνική θέση.

Μακράν από το να ήταν η Οθωμανική αυτοκρατορία μια ευνομούμενη πολιτεία. Και αποτελεί τουλάχιστον προσβολή για τους υπό οθωμανικό ζυγό λαούς η προσπάθεια εξωραϊσμού της αυτοκρατορίας ως να ήταν ο παράδεισος της πολυπολιτισμικότητας και της ανοχής των διαφόρων θρησκειών.

Σε ένα χώρο όπου ο εξισλαμισμός, ιδιαίτερα των παιδιών, η αρπαγή των χριστιανών γυναικών και ο εγκλεισμός τους στα σουλτανικά χαρέμια καθώς και ο διωγμός των Χριστιανών αποτελούσαν μέρος της πολιτικής των Οθωμανών σουλτάνων. Αρκεί να αναφερθεί ότι στη Μέση Ανατολή η μέχρι τον 13ο αιώνα επικρατούσα θρησκεία, αυτή του Χριστιανισμού, καθίσταται εξ αιτίας της πολιτικής του οθωμανικού δεσποτισμού μειονότητα.
Με τον εξισλαμισμό και διωγμούς δια πυρός και σιδήρου. Εάν όντως οι Οθωμανοί σουλτάνοι ήταν ανεκτικοί στην ελευθέρα άσκηση από τους υποτελείς λαούς των θρησκευτικών τους καθηκόντων, γιατί η Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου η οποία συνομολογήθηκε στις 3 Μαρτίου 1878 αναγνώρισε την Ρωσία ως προστάτιδα όλων των ορθοδόξων υπηκόων του σουλτάνου!

Εις τις δέλτους της ιστορίας της Ελλάδος και της Κύπρου έχουν αποτυπωθεί οι αποκεφαλισμοί αρχιεπισκόπων, οι σφαγές ιερωμένων και προκρίτων, η οικονομική καταπίεση των υποτελών μαζών από τους Οθωμανούς και η άσκηση τρομοκρατίας. Κατά τον Ζαν-Φρανσουά Κολοζιμό, Γάλλο ιστορικό και συγγραφέα:

“Για την Υψηλή Πύλη η πρακτική της ανεκτικότητας σταματά πάντα εκεί όπου ξεκινά η διεκδίκηση της ισότητας”.

Οι Οθωμανοί διακρίνονταν για το μίσος τους προς τους Εβραίους που χαρακτηρίζονταν σιωνιστές, για τους Αρμενίους που απαιτούσαν την ανεξαρτησία τους και για τους Έλληνες που διεκδικούσαν την ελευθερία τους.

Ο σουλτάνος Αμπντούλ Χαμίτ ο Β´, ο επονομαζόμενος και “Κόκκινος Σουλτάνος” με τα αιματοβαμμένα χέρια, ο οποίος απεχθανόταν την Δύση, εφαρμόζει την πολιτική του τρόμου κατά των καταπιεσμένων υπόδουλων λαών. Έλληνες, Αρμένιοι και άλλες μειονότητες της αυτοκρατορίας υφίστανται τη βιαιότητα και τις σφαγές που εξαπέλυαν οι κυβερνητικές δυνάμεις εργαλειοποιώντας ταυτόχρονα και τον αχαλίνωτο όχλο.

Τα δυο μεταρρυθμιστικά σουλτανικά διατάγματα που εξεδόθησαν εξυπηρετούσαν κατά κύριο λόγο τα συμφέροντα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και ελάχιστα τους υποτελείς της.

Το πρώτο αυτοκρατορικό διάταγμα, γνωστό ως Χάτι Σερίφ του Γκιουλχανέ, εκδόθηκε τον Νοέμβριο 1839 από τον Σουλτάνο σε μια χρονική στιγμή που η Οθωμανική αυτοκρατορία χρειαζόταν την υποστήριξη των Ευρωπαϊκών δυνάμεων για να αντιμετωπίσει τον επικίνδυνο αντίπαλό της, τον Αιγύπτιο Μοχάμετ Άλι, και να αποτρέψει τη διάλυση της.
Το δε δεύτερο διάταγμα, το περίφημο Χάτι Χουμαγιούν, που υποτίθεται ότι θα επέφερε τις απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις για τη βελτίωση των συνθηκών ζωής των υποδούλων λαών, εκδόθηκε από τον σουλτάνο Αμπντούλ Μετζίτ τον Ά, τον Φεβρουάριο 1856, κατόπιν έντονων πιέσεων προς την Υψηλή Πύλη εκ μέρους της Γαλλίας και της Μεγάλης Βρετανίας.
Ο σουλτάνος εξαγόρασε, έτσι, τον σεβασμό των Μεγάλων Δυνάμεων προς την εδαφική ακεραιότητα της αυτοκρατορίας με τη ρηξικέλευθη μεταρρύθμιση. Όμως, η ανάληψη της εξουσίας από τον απολυταρχικό Αμπντούλ Χαμίτ τον Β´ ο οποίος ενέπλεξε την Υψηλή Πύλη σε πόλεμο με τη Ρωσία (1877-1878), ανέστειλε τη διαδικασία των μεταρρυθμίσεων και επανέφερε το απολυταρχικό καθεστώς.

Πού αποσκοπεί ο εξωραϊσμός της Οθωμανικής αυτοκρατορίας τώρα, εκατόν χρόνια μετά την κατάλυσή της;

Λόρια Μαρκίδη
Πρώην πρέσβης στην Κίνα κ.α.

hellasjournal.com