Στην Τουρκία ούτε και οι νεκροί χριστιανοί δεν είναι ασφαλείς
Πρόσφατη επίδειξη αυτής της εχθρότητας συνέβη στην τουρκική πρωτεύουσα την Άγκυρα. Σύμφωνα με την ιστοσελίδα Bianet βεβηλώθηκαν τάφοι σε ένα αρμενικό νεκροταφείο. Το αρμενικό νεκροταφείο Στανόζ στην περιοχή στην Σιντζάν της Άγκυρας, εδώ και χρόνια αποτελεί στόχο κυνηγών θησαυρών. Το νεκροταφείο έχει υποστεί πολλές φορές ζημιές στο παρελθόν. Ένα τμήμα του αρμενικού νεκροταφείου που έχει δίπλα του γεωργική γη, χρησιμοποιείται ως χώρος για πικ-νικ. Τα συρματοπλέγματα που τοποθετήθηκαν για την προστασία του εκεί από τον Δήμο, αφαιρέθηκαν για να χρησιμοποιηθούν στους αμπελώνες των σπιτιών που είναι χτισμένα στην κοιλάδα. Πολλές φορές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν δημοσιευτεί φωτογραφίες από διάσπαρτα ανθρώπινα οστά λόγω των εκσκαφών που κάνουν στο νεκροταφείο κυνηγοί θησαυρών. Ωστόσο λόγω της έλλειψης δράσης από τις αρχές πλέον έχουν απομείνει λίγες ταφόπλακες με αρμενικές επιγραφές και σταυρούς
Ο αρμενικής καταγωγής βουλευτής της αντιπολίτευσης Γκάρο Παϊλάν υπέβαλε προς τον Νουρί Ερσόι-υπουργό πολιτισμού της Τουρκίας τις ακόλουθες ερωτήσεις : Γιατί δεν προστατεύσετε το αρμενικό νεκροταφείο Στανόζ της Άγκυρας ; Έχετε κάποιο σχέδιο προστασίας των πολυάριθμων αρμενικών νεκροταφείων στη χώρα ; Προσπαθήσετε μήπως να συλλάβετε τους κυνηγούς θησαυρών που λεηλάτησαν το αρμενικό νεκροταφείο Στανόζ;
Τέτοιες επιθέσεις στην Τουρκία δεν είναι μεμονωμένα περιστατικά. Είναι ευρέως διαδεδομένα και ο λόγος φαίνεται να είναι το μίσος και η μισαλλοδοξία που έχουν πολλοί Τούρκοι για τους μη μουσουλμάνους. Ακόμη και η πλειοψηφία των βουλευτών της τουρκικής αντιπολίτευσης δεν υψώνουν τις φωνές τους ενάντια στην παρενόχληση των μη μουσουλμανικών νεκροταφείων και τάφων. Και τα παραδείγματα συνεχίζουν να συσσωρεύονται. Το Φεβρουάριο καταστράφηκαν 20 από τις 72 ταφόπλακες στο χριστιανικό νεκροταφείο του Ορτάκιοϊ στην Άγκυρα. Μία ακόμη επίθεση σε τάφο συνέβη στο νεκροταφείο της καθολικής εκκλησία της Παναγίας στην βορειοανατολική Τουρκία στην Τραπεζούντα.
Το Μάρτιο στην περιοχή Νουσαιμπίν του νομού Μάρντιν, ένα νεκροταφείο 300 ετών που ανήκει στους Γεζίντι, που είναι ένας μη μουσουλμανικός λαός, καταστράφηκε από άγνωστα άτομα. Ταφόπλακες και μάρμαρα έσπασαν. Κάποια θρησκευτικά σύμβολα καταστράφηκαν. Ανάμεσα στα θρυμματισμένα σύμβολα ήταν επίσης ο ήλιος και το παγώνι, που θεωρούνται ιερά από τους Γεζίντι. Τον ίδιο μήνα αναφέρθηκε πώς ζημιές υπέστησαν στο Αϊδίνιο, ταφόπλακες αλεβιτών που είναι μία θρησκευτική μειονότητα στην Τουρκία. Οι οικογένειες των θανόντων ανέφεραν το περιστατικό στην αστυνομία η οποία τους είπε πως “δεν ήταν η πρώτη επίθεση και οι δράστες θα ερευνηθούν”. Τέτοιες επιθέσεις ενάντια σε τάφους αλεβιτών είναι συνηθισμένες ενώ μερικές φορές στόχοι είναι ακόμα και τα θύματα σφαγών. Για παράδειγμα το 2013 και το 2015, στο νεκροταφείο Καρσίγιακα της Σμύρνης το μαυσωλείο των 33 διανοουμένων αλεβιτών που κάηκαν μέχρι θανάτου στη σφαγή της Σεβάστειας το 1993, υπέστη ζημιές από άγνωστα άτομα. Οι βάνδαλοι αφαίρεσαν τις πλάκες με τα ονόματα από το μαυσωλείο. Τα εβραϊκά νεκροταφεία δεν εξαιρούνται των επιθέσεων. Επίθεση στο εβραϊκό νεκροταφείο του Άντεπ στην ΝΑ Τουρκία, συνέβη το Φεβρουάριο του 2019. Τάφοι θρυμματίστηκαν. Μία ακόμη επίθεση συνέβη το 2016. Όταν κάποιοι Εβραίοι τον Ιούνιο του 2019 επισκέφθηκαν το νεκροταφείο της πόλης Χατάι, είδαν ότι ο τοίχος του νεκροταφείου είχε σπάσει. Η πύλη είχε καταρρεύσει ενώ ζημιές υπέστησαν και κάποιες ταφόπλακες. Το νεκροταφείο εκεί περιλαμβάνει τάφους Εβραίων, Αρμενίων και μουσουλμάνων.
Μία άλλη ιστορία από το 2016 είναι επίσης αρκετά ξεκάθαρη ως προς το εύρος της αποστροφής που υπάρχει προς τους μη μουσουλμάνους στην Τουρκία. Ο Μίχο Ιράκ ένας Aσσύρριος χριστιανός από την Τουρκία, πέθανε σε ηλικία 77 ετών στο Βέλγιο όπου ζούσε για 22 χρόνια. Ο Ιράκ ήταν μέλος του ταμείου κηδειών της διεύθυνσης Θρησκευτικών υποθέσεων της Τουρκίας (Diyanet) και πλήρωνε τακτικά τα τέλη της συμμετοχής του. Η κόρη του η Νεζαχάτ Ιράκ, ανέφερε πως η Diyanet, όταν έμαθε πως ήταν χριστιανός εγκατέλειψε κάθε σχέδιο για μεταφορά του νεκρού πατέρα της στην Τουρκία. Τότε η ίδια η οικογένεια μετέφερε το σώμα του στην Τουρκία και τον έθαψε στην πόλη του Μάρντιν στις 25 Αυγούστου. Δυστυχώς η βεβήλωση νεκροταφείων των μη μουσουλμάνων έχει μακρά ιστορία στην Τουρκία. Η τουρκική κυβέρνηση εδώ και δεκαετίες προσπαθεί να διαγράψει την ιστορία των αυτόχθονων λαών της γης εκεί. Ο συγγραφέας Χουσνού Γκουρμπέι γράφει πως το τουρκικό κράτος έχει καταστρέψει πολλά νεκροταφεία Αρμενίων, Ασσυρίων Γιεζίντι Ελλήνων και άλλων και έχει κατασκευάσει δημόσια κτίρια πάνω τους. Για παράδειγμα κατά τη διάρκεια του ανθελληνικού πογκρόμ του 1955 τα κύρια ελληνικά ορθόδοξα νεκροταφεία στην Κωνσταντινούπολη, βανδαλίστηκαν και σε ορισμένες περιπτώσεις καταστράφηκαν.
Σήμερα οι χριστιανοί στην Τουρκία είναι μία μικρή καταπιεσμένη μειονότητα. Αλλά η γη που περιλαμβάνει την Τουρκία κατοικήθηκε κάποτε και κυβερνούνταν από αυτόχθονες χριστιανούς. Στα μέσα του 19ου αιώνα υπήρχαν περίπου 3 έως 4 εκατομμύρια χριστιανοί (Έλληνες Αρμένιοι και Ασσύριοι) που αποτελούσαν το 20% του συνολικού πληθυσμού. Το 1924 όμως μέσα από τρία διαδοχικά κύματα γενοκτονίας οι χριστιανοί μειώθηκαν και έφτασαν στο 2% του πληθυσμού της Τουρκίας. Οι ιστορικοί Μπένι Μόρις και Ντορ Ζεεβι, τεκμηριώνουν αυτές τις πραγματικότητες στο βιβλίο τους “Η τριακονταετής γενοκτονία: η καταστροφή των χριστιανικών μειονοτήτων της Τουρκίας 1894-1924”. Η βία και οι διακρίσεις εναντίον των μη μουσουλμάνων δεν τερματίστηκαν με την ίδρυση της σύγχρονης Τουρκίας το 1923. Σύμφωνα με την μελετητή Αμυ Μίλλερ : “Από την αρχή της περιόδου της δημοκρατίας ηγέτες της Τουρκίας ήθελα να αυξήσουν τη συμμετοχή των μουσουλμάνων στην οικονομία και να μειώσουν την επιρροή των μειονοτήτων, ιδιαίτερα στην Κωνσταντινούπολη… Στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 20 το μποϊκοτάζ ενάντια στις μη μουσουλμανικές επιχειρήσεις και ο αποκλεισμός των μειονοτήτων από εκατοντάδες είδη εργασιών όπου είχαν κυριαρχήσει, είχε ως αποτέλεσμα χιλιάδες μουσουλμάνοι να εγκαταλείψουν την Κωνσταντινούπολη. Μέχρι το 1929 70.000 μη μουσουλμάνοι εγκατέλειψαν την Τουρκία.¨ Το 1922 συστάθηκε η Εθνική Τουρκική Εμπορική Ένωση για να καθορίσει ποιες επιχειρήσεις ήταν τούρκικες. Η ένωση αυτή ανακάλυψε ότι το 97% του εμπορίου εισαγωγών-εξαγωγών στην Κωνσταντινούπολη και όλα τα καταστήματα εστιατόρια και κέντρα ψυχαγωγίας στην περιοχή Μπεϊόγλου, ανήκαν σε μειονότητες. Αυτή η έρευνα απετέλεσε πρόδρομο δράσεων που έγιναν, με στόχο τον εκτουρκισμό της οικονομίας της πόλης. Το 1923 οι μη μουσουλμάνοι αποκλείστηκαν από εργασίες εμπορίου και ασφαλιστικές εταιρείες. Το 1924 απαγορεύτηκε στους μειονοτικούς οι εργασίες σε μπαρ, εστιατόρια, καφετέριες καθώς και σε συναλλαγές όπως καπετάνιος σκαφών, ψαράς και οδηγός τραμ θέσεις που παλαιότερα κυριαρχούνταν από μη μουσουλμάνους. Το 1934 ένας ακόμη νόμος απαγόρευσε κι άλλα επαγγέλματα που κυριαρχούνταν από μειονοτικούς. Το 1934 Εβραίοι που ζούσαν στην Ανατολική Θράκη υπέστησαν πογκρόμ. Η Τουρκία το 1941 και το 1942 στρατολόγησε όλους τους χριστιανούς και Εβραίους άντρες στο στρατό συμπεριλαμβανομένων των ηλικιωμένων και ψυχικά ασθενών. Αναγκάστηκαν να εργαστούν υπό τρομερές συνθήκες στα τάγματα εργασίας. το 1942 επιβλήθηκε φόρος περιουσίας με σκοπό την εξάλειψη των χριστιανών και των Εβραίων από την οικονομία. Το 1955 Έλληνες Αρμένιοι και Εβραίοι έγιναν στόχος ενός πογκρόμ στην Κωνσταντινούπολη. Και το 1964 οι υπόλοιποι Έλληνες εκδιώχθηκαν βίαια από την Τουρκία. Όλα τα παραπάνω συνέβαλαν στην εθνοκάθαρση των χριστιανών και των Εβραίων στην Τουρκία. Σήμερα μόνο περίπου το 0,2% του πληθυσμού της Τουρκίας είναι χριστιανοί ή Εβραίοι.
