Τρεις εβδομάδες μετά την δολοφονία του Χραντ Ντινκ, σε τηλεγράφημα που αποστέλλεται στην Ουάσιγκτον περιγράφονται οι ανησυχίες για την άνοδο του εθνικισμού
Ανάμεσα στα θέματα τα οποία οι αμερικανού διπλωμάτες θίγουν στα τηλεγραφήματα τους προς την Ουάσιγκτον είναι ο ¨Τουρκικός εθνικισμός¨ και ο ¨Τουρκικός ρατσισμός¨. Μάλιστα στα τηλεγραφήματα που στέλνουν οι Αμερικανού διπλωμάτες μπορεί να λεχθεί ότι αυτά τα δύο θέματα συγκεντρώνουν και τις πιο πολλές κατηγορίες σχετικά με την Τουρκία. Η κριτική τους δεν αφορά μόνο την κρατική ιδεολογία, αλλά και τις πρακτικές, τους νόμους και τους φορείς που αντανακλούνε τις εθνικιστικές και ρατσιστικές προκαταλήψεις. Παρατηρώντας τρία διαφορετικά τηλεγραφήματα που έφυγαν κατά τα έτη 2004, 2006 και 2007 μπορούμε να αντιληφθούμε την αμερικανική προσέγγιση σε αυτά τα θέματα. Το τηλεγράφημα που στάλθηκε με την έγκριση του Αμερικανού πρόξενου στην Κωνσταντινούπολη Ντέιβιντ Αρνέτ στις 10 Μαρτίου 2004 υπό τον κωδικό ¨ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ¨ έχει ως επικεφαλίδα ότι ¨Η οργή για την αρμενική ρίζα της κόρης του Ατατούρκ, αποκάλυψε τον τουρκικό ρατσισμό¨.
Για την ¨υπεράσπιση¨ της Γκιοκτσέν
Το τμήμα του τηλεγραφήματος με τίτλο ¨Περίληψη¨ είναι ουσιαστικά και η περίληψη του θερμού κλίματος εκείνης της περιόδου : ¨Οι ισχυρισμοί που δημοσιεύτηκαν σε δύο τουρκικές εφημερίδες πως η Σαμπιχά Γκιοκτσέν- θετή κόρη του Ατατούρκ και πρώτη γυναίκα πιλότος της Τουρκίας- ήταν Αρμένισα, αποκάλυψαν την φρικτή ρατσιστική φλέβα της Τουρκικής κοινωνίας. Οι ειδήσεις αυτές προκάλεσαν μια σειρά από ρατσιστικές δηλώσεις σημαντικών ατόμων που ¨υπερασπίστηκαν¨ την Γκιοκτσέν, κάτι που προκάλεσε την κριτική των πιο ανοιχτόμυαλων αρθρογράφων. Το πιο ανησυχητικό αποτέλεσμα από αυτά που έγιναν, ήταν η ένταση της προσωπικής καμπάνιας που εξαπέλυσαν οι εθνικιστές ενάντια σε μια εβδομαδιαία αρμενική εφημερίδα.¨
Το τηλεγράφημα εστιάζει ιδιαίτερα στα ¨ρατσιστικά και προσβλητικά¨ σχόλια μιας ομάδας ανθρώπων, που άρχισαν όταν η εφημερίδα Άγος ισχυρίστηκε πως η Σαμπιχά Γκιοκτσέν ήταν αρμενικής καταγωγής, και η εφημερίδα Χουριέτ μετέφερε αυτό το θέμα στις σελίδες της.
Από τον Εμίν Τσολασάν στο Γενικό Επιτελείο….
Στα πλαίσια της κριτικής που ασκεί ο τότε πρόξενος Αρνέτ, κατηγορεί τον τότε αρθρογράφο της Χουριέτ Εμίν Τσολασάν, το Ίδρυμα Τουρκικής Αεροπορίας και το Γενικό Επιτελείο, και η κριτική για τον κάθε έναν από αυτούς περιγράφεται ξεχωριστά στο τηλεγράφημα. Ο Αρνέτ σχολιάζει πως τα σχόλια τους παρουσιάζουν ως κάτι ¨κακό¨ το να είναι κάποιος Αρμένιος ( ή να μην είναι Τούρκος) Γράφει :
¨Ο αρθρογράφος της Χουριέτ Εμίν Τσολασάν αυτήν την εβδομάδα έγραψε δύο άρθρα. Ο Τσολασάν αναρωτιέται για ποιο λόγο αυτά ¨τα ψέματα και οι συκοφαντίες¨ όταν είναι γνωστό πως ¨οι νεκροί δεν μπορούνε να υπερασπιστούνε τους εαυτούς τους¨.
Το Ίδρυμα Τουρκικής Αεροπορίας (ιδρύθηκε από τον Ατατούρκ για την ενδυνάμωση της Τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας¨ σε γραπτή του ανακοίνωση κάνει λόγο για ¨εντελώς ψευδείς και αβάσιμες ειδήσεις, οι οποίες δεν προσβάλουν μόνο την Γκιοκτσέν αλλά και τον Ατατούρκ¨.
¨Το Τουρκικό Γενικό Επιτελείο στην ανακοίνωση που έκανε σχετικά με την εθνική καταγωγή της Γκιοκτσέν κάνει λόγο για μια ¨αβάσιμη και άδικη καμπάνια ενάντια στον εθνικισμό του Ατατούρκ¨ καθώς και για ¨έναν ισχυρισμό που εκμεταλλεύεται τις εθνικές αξίες και συναισθήματα¨.
Στο ίδιο τηλεγράφημα κατηγορείται επίσης ο ρατσιστικός τόνος των άρθρων των Οκτάι Εκσί από την Χουριέτ και Σαχίν Αλπάι από την Ζαμάν, ενώ παραθέτει και ένα μεγάλο μέρος από το άρθρο του Αλπάι.
Στο τηλεγράφημα, σχετικά με την ανακοίνωση του τότε Διοικητή της Στρατιάς Αιγαίου Χουρσίτ Τολόν αναφέρονται τα εξής :
Ο Τολόν με στην ανακοίνωση του και επιδεικνύοντας στάση αντίθετη με αυτήν του Γενικού Επιτελείου, αναφέρει πως εάν η Γκιοκτσέν ήταν Αρμένισα αυτό αποτελεί απόδειξη του ¨μεγαλείου¨ του τουρκικού εθνικισμού και του οράματος του Ατατούρκ. Αυτό αναφέρει ¨δείχνει ότι ο Ατατούρκ χρόνια πολλά πριν, είχε αντιληφθεί πως σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο η εθνική καταγωγή δεν έχει σημασία¨.
Ο Χραντ Ντινκ σκέφτηκε να αφήσει την εφημερίδα
Ο πρόξενος Αρνέτ μετά το θέμα για την Σαμπιχά Γκιοκτσέν, ασκεί κριτική στην καμπάνια που είχε αρχίσει ενάντια στον Διευθυντή έκδοσης της εφημερίδας Άγος Χραντ Ντινκ. Σχετικά με την καμπάνια αυτή η οποία είχε φτάσει να ανακηρύξει ως προδότη τον Χραντ Ντινκ, εντύπωση προκαλούνε οι κάτωθι γραμμές :
¨Μέρος της εκστρατείας αυτής ήταν τα εχθρικά τηλεφωνήματα προς τον Ντινκ, καθώς και η συγκέντρωση που έγινε από 40 περίπου επιθετικούς και είρωνες διαδηλωτές μπροστά από τα γραφεία της εφημερίδας Άγος. Ο Ντινκ με διαταραγμένα τα νεύρα του και σε έξαλλη κατάσταση, μιλώντας με τον πολιτικό ακόλουθο του προξενείου παραδέχτηκε πως σκέφτηκε ακόμα και να αφήσει την εφημερίδα¨.
Στο ίδιο τηλεγράφημα στο τμήμα με τον τίτλο ¨ΣΧΟΛΙΟ¨ αναφέρεται :
¨Τα περιστατικά αυτά φωτίζουν τον ρατσισμό που υποβόσκει κάτω από τον τουρκικό εθνικισμό. Η οργή αυτή της Τουρκίας αντανακλά την υπερβολική ευαισθησίας της, απέναντι σε ότι εκλαμβάνει ως επίθεση στην κεμαλική ιδεολογία. Μπορούμε να αναμένουμε παρόμοια συναισθήματα σε κάθε προσπάθεια που θέτει ζητήματα σχετικά με τον παγιωθέν λαικό καθεστώς και τις ιδέες του Τουρκισμού.¨
Το περιστατικό με τον ¨δικηγόρο-ληστή¨ Κεριντσίζ
Και τώρα ας πάμε δύο χρόνια αργότερα στις 3 Αυγούστου 2006. Από το τηλεγράφημα που στάλθηκε σε αυτήν την ημερομηνία με την έγκριση της επιτετραμμένης στην αμερικανική πρεσβεία στην Άγκυρα φαίνεται ότι οι Αμερικανοί διπλωμάτες δεν διστάζουν να ονοματίσουν τα άτομα που επιδεικνύουν ¨ρατσιστική και ακραία εθνικιστική¨ συμπεριφορά. Ανάμεσα στα 11 χιλιάδες έγγραφα που περιλαμβάνουν τα έγγραφα του WikiLeaks για την Τουρκία, σπάνια υπάρχουν τόσο σφοδρές κατηγορίες. Ο τίτλος του τηλεγραφήματος είναι : ¨Ο ληστής-δικηγόρος ξαναχτυπά, η βουλή μπορεί να επιφέρει αλλαγή στο άρθρο 301¨.
Το τηλεγράφημα αφορά την μήνυση που υποβλήθηκε σε βάρος της συγγραφέως Ελίφ Σαφάκ για το μυθιστόρημα της ¨Πατέρας και νόθος¨, με βάση το άρθρο 310 του Τουρκικού Ποινικού Κώδικα για ¨προσβολή της Τουρκικής ταυτότητας¨. Στο τηλεγράφημα εκείνο κατηγορείται το περιεχόμενο αλλά και η ευρεία χρήση του άρθρου 301, ενώ σχετικά με τον Κεριντσίζ που τον θεωρεί υπεύθυνο για την μήνυση ενάντια στην Σαφάκ αναφέρει : ¨ Ο Κεριντσίζ με σκοπό να χτυπήσει αμέτρητους συγγραφείς και ακαδημαϊκούς εκμεταλλεύεται το άρθρο 301 που αφορά αυτούς που προσβάλουν την Τουρκική ταυτότητα και την Τουρκική Δημοκρατία(…). Ο Κεριντσίζ και η ακροδεξιά οργάνωση του (εννοεί τον Μεγάλο Σύλλογο Νομικών) είναι ενάντιοι στην Ε.Ε. , στο ΝΑΤΟ και στις Η.Π.Α. Εμείς ζητήσαμε να συναντηθούμε με τον Κεριντσίζ, αλλά εκείνος απέρριψε το αίτημα λέγοντας πως δεν θα ήταν σωστό μέλος της οργάνωσης του να συναντηθεί με ¨πράκτορα ξένης δύναμης¨. Ακολούθως αυτήν του την άρνηση την δημοσίευσε στην εφημερίδα του κόμματος ΜΗΡ την Yeniçağ. Ο Κεριντσίζ είναι ένας δικηγόρος που κέρδισε φήμη με τις μηνύσεις που άρχισε να υποβάλλει σε σύντομο χρονικό διάστημα μετά την ψήφιση του άρθρου 301.¨
Ο Κεριντσίζ σε διάφορα τμήματα του τηλεγραφήματος αναφέρεται ως δικηγόρος-ληστής, ενώ και τα επόμενα μέρη του τηλεγραφήματος είναι ένα σφοδρό κατηγορώ για τις μηνύσεις που υπέβαλε ενάντια σε διάφορα άτομα και φορείς.
Να φωτογραφίζεσαι με περηφάνια δίπλα στον δολοφόνο
Ας έρθουμε τώρα στο τελευταίο τηλεγράφημα που θα εξετάσουμε…Ημερομηνία 9 Φεβρουαρίου 2007, δηλαδή τρεις εβδομάδες μετά την δολοφονία του Χραντ Ντινκ. Η επικεφαλίδα στο τηλεγράφημα που στάλθηκε με την έγκριση του Αμερικανού πρεσβευτή στην Άγκυρα Ρος Γουίλσον δείχνει και την ουσία του : Ο εθνικισμός στην Τουρκία προκαλεί αηδία . Το τηλεγράφημα αυτό που αποτελεί μια φωτογραφία του ¨ακραία εθνικιστικού¨ περιβάλλοντος στην Τουρκία –πριν να αρχίσει η έρευνα για την Εργκενέκον- αλλά και του πως οι πολιτικοί ηγέτες χρησιμοποιούσαν αυτόν τον εθνικισμό ενόψει εκλογών. Μέρος του το δημοσιεύουμε. Το αυθεντικό τηλεγράφημα μπορείτε να το βρείτε και στην σημερινή Ταράφ. :
(1) ΠΕΡΙΛΗΨΗ :
Ο εθνικισμός της Τουρκικής δημοκρατίας που ήταν μια ενοποιός δύναμη από το 1923 και εντεύθεν, φτάνει σε επικίνδυνο βαθμό διχόνοιας κατά την περίοδο των εκλογών, στις εντάσεις κυβέρνησης-στρατού καθώς και σχετικά με την πίεση που ασκεί η ύπαρξη του ΠΚΚ στο Βόρειο Ιράκ. Η δολοφονία του Ντινκ διασφάλισε ένα μικρό παράθυρο, αλλά αργότερα ο εθνικισμός το αντέστρεψε, δείχνοντας το βάθος της διαίρεσης της τουρκικής κοινωνίας. Η κυβέρνηση αρκείται στο να φέρεται επιφυλακτικά, φαίνεται απρόθυμη σε μια χρονιά εκλογών να επιδείξει ηγεσία ή να προκαλέσει τρικυμία. Υπάρχει μια εκλογική πονηριά που την μοιράζονται όλα τα κόμματα. Όλα τους – του ΑΚΠ συμπεριλαμβανομένου- συναγωνίζονται για τις εθνικιστικές ψήφους. Ο Ερντογάν βλέπει αυτήν κατάσταση ως ένα τοίχο προστασίας απέναντι στον στρατό, ενώ αποτελεί και ένα είδος ρουσφετιού απέναντι στην εθνικιστική φράξια του ΑΚΠ. Μέσα σε αυτήν την έτοιμη να εκραγεί ατμόσφαιρα, πλην ελαχίστων αρθρογράφων δεν βρίσκονται άτομα στα ΜΜΕ, να υποδείξουν πως πρέπει οπωσδήποτε η Τουρκία να τραβηχτεί από αυτόν τον ασταθή γκρεμό του ακραίου εθνικισμού.
(2) Η κυβέρνηση του ΑΚΠ και το επιφανειακά κεντροαριστερό CHP, είναι ολοφάνερο πως εδώ και μήνες συναγωνίζονται για τις εθνικιστικές ψήφους. Για το ΑΚΠ πρόκειται μια ρεαλιστική στρατηγική : Είναι ένα κόμμα- ομπρέλα που επιθυμεί να κερδίσει τις καρδιές του εθνικιστικού μέρους. Το ΑΚΠ χρησιμοποιεί τον εθνικισμό και για να διαφυλλαχτεί απέναντι στον στρατό, αλλά και για να τραβήξει προς το μέρος του τα 4 εκ. ψηφοφόρων που θα μετάσχουν για πρώτη φορά στις εκλογές. Το ΑΚΠ μοιράζεται τον ίδιο στόχο με το CHP, να κερδίσουν ψήφους παραδοσιακών εθνικιστών, και να εμποδίσουν έτσι την είσοδο του ΜΗΡ στην βουλή.
ΑΝΕΞΕΛΕΓΚΤΟΣ ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ
Ο αφεθείς δίχως έλεγχο εθνικισμός, φαίνεται να έχει ξεπεράσει πλέον τα όρια της χρήσης του στα πολιτικά συμφέροντα. Έκπληξη προκάλεσε το βίντεο που κυκλοφόρησε στις 2 Φεβρουαρίου, όταν μετά την δολοφονία του Χραντ Ντινκ, αστυνομικοί έβαλαν τον δολοφόνο του Ντινκ μπροστά σε μια τουρκική σημαία και φωτογραφίζονταν υπερήφανα μαζί του. Οι φωτογραφίες αύξησαν τα κουτσομπολιά πως υπήρχε αστυνομικός δάχτυλος στην δολοφονία και αύξησαν τις ανησυχίες πως μπορεί ανά πάσα στιγμή να συμβεί και άλλο ανάλογο περιστατικό. Αυτό το περιστατικό προστέθηκε στις εθνικιστικές αντιδράσεις που παρουσιάστηκαν –π.χ. στα στάδια- έναντι των συνθημάτων ¨Είμαστε όλοι Χραντ Ντινκ¨ και ¨Είμαστε όλοι Αρμένιοι¨ που είχαν ακουστεί κατά την κηδεία του Ντινκ.
