Τους κατέβαζαν από το ¨Μαύρο βαγόνι¨ και τους έκαναν σουνέτ
Εκείνο το τρένο όλοι το αποκαλούσαν ¨μαύρο βαγόνι¨. Διότι οι συλληφθέντες κατά την σφαγή του Ντέρσιμ κρατήθηκαν για μέρες μέσα σε βαγόνια μαζί με ζώα και κοπριές χωρίς νερό και φαί. Δεν τους άφηναν ούτε καν να κάνουν τις ανάγκες τους. Μάλιστα τους Αρμένιους που βρισκόταν στο τρένο τους κατέβαζαν και τους έκαναν με το ζόρι σουνέτ. Ο Οζγκιούρ Φιντίκ που έφερε στην μεγάλη οθόνη τα γεγονότα του Ντέρσιμ του 38 περιέγραψε στο Φιράτ το ¨Μαύρο βαγόνι¨.
Ο σκηνοθέτης Οζγκιούρ Φιντίκ που με το ¨Κόκκινο μολύβι¨ περιέγραψε το κάψιμο των χωριών το 1994, τώρα είναι απέναντι μας με το ντοκιμαντέρ ¨Μαύρο βαγόνι¨ που αφορά την σφαγή του 1938.
Στο ντοκιμαντέρ για πρώτη φορά μιλάνε στρατιώτες που μετείχαν στην γενοκτονία, καθώς και Αρμένιοι που επίσης εξορίζονταν από μαζί με τους Κούρδους από εκείνες τις περιοχές. Το ντοκιμαντέρ θα προβληθεί για πρώτη φορά στις 5 Μαΐου στο πανεπιστήμιο Μπιλγκί.
Ο Φιντίκ λέει ότι αυτά που έγινα στο Ντέρσιμ δεν ήταν σφαγή αλλά γενοκτονία, και ζητά να ανοίξουν τα αρχεία του γενικού Επιτελείου. Μιλήσαμε μαζί του σχετικά με το ¨Μαύρο βαγόνι¨ και σχετικά με αυτά που έγιναν στο Ντέρσιμ την δεκαετία του 1930.
-Πως γεννήθηκε η ιδέα να περιγράψετε την γενοκτονία του Ντέρσιμ;
-Άρχισα να εργάζομαι γύρω από αυτό το θέμα το 1994. Πρώτα γύρισα ένα ντοκιμαντέρ με τον τίτλο ¨Κόκκινο μολύβι¨. Μίλησα με άτομα που έζησαν το διάστημα μέχρι την γενοκτονία του 1938, υπήρξαν θύματα και περιέγραψα τα γεγονότα. Στην πραγματικότητα το ¨Μαύρο βαγόνι¨ είναι μια συνέχεια του ¨Κόκκινο μολύβι¨. Στο ¨Μαύρο βαγόνι¨ όμως επέλεξα να αναδείξω την γενοκτονία ως σχέδιο. Επίσης γίνεται λόγος για τους Αρμένιους του Ντέρσιμ που εξορίστηκαν τότε.
– Από που προέρχεται το όνομα ¨Μαύρο βαγόνι¨;
– Η ονομασία αυτή προέρχεται από το όνομα που έδιναν οι άνθρωποι που εξορίζονταν στο τρένο στο οποίο τους επιβίβαζαν δια της βίας. Όταν ρωτούσα ¨Στο τρένο ανεβήκατε ;¨ όλοι το ονόμαζαν ¨Μαύρο τρένο¨. Εκατοντάδες άτομα στοιβαγμένα μέσα σε βαγόνια μαζί με ζώα και κοπριές, παρέμειναν για μέρες χωρίς νερό και τροφή. Δεν τους επέτρεπαν καν να κάνουν την ανάγκη τους.
– Δηλαδή δεν έφτανε η καταστροφή, τους εξόριζαν κιόλας ;
-Μετά το 1938 βγήκε ο νόμος περί εγκατάστασης. Και όλες οι περιοχές και τα χωριά που ανακηρύχτηκαν απαγορευμένες περιοχές, εκκενώθηκαν δια της βίας. Έβγαλαν πρώτα το 1935 τον νόμο για το Ντέρσιμ. Στις 5 Μαΐου παρουσία μελών του υπουργικού συμβουλίου οργανώθηκε η λεγόμενη σφαγή του Ντέρσιμ και μετά την επιχείρηση γυναίκες και παιδιά στέλνονται-εξορίζονται στις δυτικές περιοχές. Οικογένειες διαμελίζονται, από κάθε οικογένεια παίρνουν 10 μέλη. Στην πραγματικότητα η καταστροφή συνεχίζεται στο ¨Μαύρο βαγόνι¨, καθ΄οδόν πολλοί άνθρωποι δολοφονούνται.
– Πως φτάσατε στα θύματα και στους μάρτυρες ;
– Γυρίσαμε περίπου 25 περιοχές, Μπαλίκεσιρ, Ικόνιο, Καισάρια, Μαγνησία, Σμύρνη, Ισπάρτα, και Αίδίνιο. Αργότερα βρήκαμε στο Βερολίνο Αρμένιους από την περιοχή του Ντέρσιμ. Μιλήσαμε μαζί τους. Κάναμε ρεπορτάζ με έναν-έναν από αυτούς τους ανθρώπους που κάποιοι για να σωθούνε κρύφτηκαν ανάμεσα στα πτώματα της γενοκτονίας ή στις σπηλιές , ενώ κάποιους τους είχαν κατεβάσει από το ¨Μαύρο βαγόνι¨ και τους είχαν κάνει διά της βίας σουνέτ.
¨ΣΤΟΧΟΣ ΗΤΑΝ ΝΑ ΕΚΤΟΥΡΚΙΣΤΕΙ Η ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΝΤΕΡΣΙΜ¨
– Πως εξελίχθηκε λοιπόν το σχέδιο της σφαγής και της εξορίας ;
Η ομάδα των Μουσταφά Κεμάλ, Φεβζί Τσακμάκ, Ισμέτ Ινονού και Σουκρού Καγιά αφού ίδρυσαν την Τουρκική Δημοκρατία είχαν σταθερά πιστεύω για την περιοχή του Ντέρσιμ. Άλλωστε οι απόψεις τους φαίνονται από αναφορά που είχε ετοιμαστεί πριν την γενοκτονία. Επρόκειτο για σχεδιασμένη επιχείρηση. Και εδώ μιλάμε για μια αιματηρή κρατική επιχείρηση που άρχισε από το 1935 και κράτησε έως το 1938. Καταρχάς συγκεντρώνονται όλα τα όπλα των φυλών. Οι συγκρούσεις ανάμεσα στις φυλές βαθαίνουν. Αφού συγκεντρώνονται και εκτελούνται οι αρχηγοί των φυλών, αργότερα το σχέδιο περνά σε μαζικές καταστροφές.
Είναι ξεκάθαρο ότι η επίσημη ιδεολογία της εποχής εκείνης είναι στηριγμένη στον εκτουρκισμό και στο σουννιτικό Ισλάμ. Πιστεύω ότι αυτή γενοκτονία, όπως έγινε και στο Κοτσγιγίτ, δεν είναι τόσο ενάντια στους Κούρδους, όσο ενάντια σε όλους που έχουν διαφορετικά πιστεύω. Διότι είχαν στοχοποιηθεί Κιζιλμπάσηδες Αλεβίτες καθώς και Αρμένιοι, κάτι που έδειχνε πως ήταν μια επιχείρηση εξαφάνισης των διαφορετικών πιστεύω. Το κράτος το κάνει αυτό περισσότερο σε σχέση με την θρησκεία παρά με την εθνική ταυτότητα. Αργότερα βγάζει και τον νόμο περί εγκατάστασης και οι άνθρωποι εξορίζονται στα δυτικά.
¨Τους κατέβαζαν από τα βαγόνια και τους έκαναν σουννέτ¨
– Μέσα στο βαγόνι υπήρχαν και Αρμένιοι…
-Καθ΄οδόν κάποιοι έλεγαν στους στρατιώτες ¨Αυτοί είναι Αρμένιοι, Κιζιλμπασηδες, άθρησκοι, άπιστοι¨. Όσους ήταν Αρμένιους τους κατεβάζουν από το τρένο. Στην Καισάρια ελέγχουν ένα ένα τα σεξουαλικά όργανα αυτών που κατέβασαν κάτω, και κάνουν σε όλους σουννέτ. σα να μην έφτανε αυτό τους άλλαζαν τα ονόματα τους, και αφού τους έλεγαν ¨Πλέον είστε μουσουλμάνοι¨ τους παρατούσαν κάπου. Όλοι σχεδόν οι Αρμένιοι με τους οποίους μίλησα λένε πως ¨Σωθήκαμε από το 1915, αλλά δεν σωθήκαμε από το 1938¨.Για τους Αρμένιους του Ντέρσιμ το 1938 ήταν ίδιο με το 1915. Αυτοί άνθρωποι θεωρούνε τους εαυτούς τους ως ένα μέρος του Ντέρσιμ και για χρόνια έζησαν εκεί με την νοσταλγία του.
– Οι εξορισθέντες πως έγιναν δεκτοί από τους ντόπιους στις περιοχές που μεταφέρθηκαν; Πως αντιμετώπισαν τους Ντερσιμιώτες ;
– Ο ντόπιος κόσμος είχε εκφοβιστεί από το κράτος. Όταν τους ρώτησα σχετικά με το τι πίστευαν για τους Ντερσιμιώτες που ερχόταν, απάντησαν πως ¨Φοβηθήκαμε, μας είχαν πει πως έρχονται από τα βουνά, πως έχουν ουρές, πως δεν είναι άνθρωποι και πως τρώνε ανθρώπους.¨. Με αυτές τις πεποιθήσεις υποδέχτηκαν οι ντόπιοι τους Ντερσιμιώτες.
– Έχει γίνει προσφυγή στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για την αναγνώριση της γενοκτονίας του Ντέρσιμ. Σε αυτή τη διαδικασία το ντοκιμαντέρ σας θα είναι σημαντικό…
……………………
Ο στρατιώτης κλαίει και δεν μπορεί να περιγράψει
Ανατριχιαστικές οι περιγραφές δύο στρατιωτών που βρήκε η καθηγήτρια του πανεπιστημίου Σαμπαντζί Λεϊλά Νεϊζί και εμπεριέχονται στο ντοκιμαντέρ. Ο ένας εξ αυτών δεν έδωσε το όνομα του.Η περιγραφή του 108 ετών Εσκερί Ακιόλ που την εποχή των γεγονότων του Ντέρσιμ υπηρετούσε στον ένατο λόχο του 2ου τάγματος, διακόπτεται συχνά από τους λυγμούς του :
¨Υπήρξαν τέτοια πράματα που δεν μπορώ να τα περιγράψω. Πράματα πέραν της ανθρωπιάς. Ο Θεός να μη ρίξει ξανά το έθνος του σε αυτό το χάλι. Γυναίκες και παιδιά τους κάψαμε ζωντανούς. Από το Ντιγιαρμπακίρ πήγαμε στο Ντέρσιμ περπατώντας επτά μέρες και νύχτες. Όταν φτάσαμε μας εγκατέστησαν στο Αλί Μπογάζ. Καθώς πηγαίναμε τα σπίτια καίγονταν. Οι στρατιώτες έριχναν πετρέλαιο και έκαιγαν τα σπίτια μαζί με αυτούς που ήταν μέσα.
Διοικητής μας ήταν ο Ετέμ Αταλάϊ. Λέγαν πως καταγόταν από το Ελάζιγκ. Τμήμα αυτών που διέφυγαν κατέφυγαν στα ποτάμια και άλλοι στις σπηλιές. Αυτοί που αμύνονταν πιο πολύ πέρασαν από την άλλη μεριά του ποταμού Μουνζούρ. Μόλις έφταναν οι στρατιώτες έβαζαν φωτιά στις σπηλιές. Αργότερα πηγαίναμε και βλέπαμε ότι οι στρατιώτες στοίβαζαν άτομα της δικής μου -σημερινής- ηλικίας, έριχναν πετρέλαιο και τους έβαζαν φωτιά. Έτσι ζωντανούς τους έκαιγαν. Έκαιγαν επίσης γυναίκες και παιδιά. Σκότωναν παιδιά χτυπώντας τα με πέτρες στα πόδια και στο κεφάλι τους.
Σκοτώθηκαν πολλοί Ντερσιμιώτες. Δεν σταματούσε να έρχεται η μυρωδιά των πτωμάτων από το ποτάμι Κουτού. Σκότωναν ανθρώπους και τους πετούσαν εκεί. Δυστυχώς πολλοί ήταν οι κακοί στρατιώτες. Χωρίς να διαχωρίζουν γυναίκες και παιδιά. έπαιρναν τις γυναίκες και έκαναν ασχήμιες.
