Εφ. Ραντικάλ 4-5-2011
¨Οι βασανιστές ήταν συνηθισμένοι άνθρωποι¨
Ο Δρ. Μουράτ Πακέρ που επί 3,5 χρόνια συναντάται με ανθρώπους που υπέστησαν βασανιστήρια στις φυλακές του Ντιγιαρμπακίρ λέει πως ¨Το πιο ανατριχιαστικό είναι ότι οι περισσότεροι από τους βασανιστές ήταν συνηθισμένοι άνθρωποι¨
Η Επιτροπή Δικαιοσύνης και Έρευνας για τις Φυλακές Ντιγιαρμπακίρ προσπαθεί επί 3,5 χρόνια να υπενθυμίσει και να φέρει στην επικαιρότητα μια από τις μεγαλύτερες ντροπές της Τουρκικής Δημοκρατίας. H επιτροπή που σχηματίστηκε από την πλατφόρμα των 78, κατέγραψε μαρτυρίες από 5.500 άτομα που είχαν εκτίσει φυλακή στο Ντιγιαρμπακίρ κατά την περίοδο 1980-84. Άλλωστε από το 2007 έχουν γίνει εκατοντάδες σχετικές μηνύσεις.
Ο Μουράτ Πακέρ είναι κλινικός ψυχολόγος, γιατρός, ψυχοθεραπευτής και ταυτόχρονα Διευθυντής στο πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών στο πανεπιστήμιο Μπιλγκί στην Κωνσταντινούπολη. Ο Πακέρ που μετέχει σε αυτήν την επιτροπή, συναντήθηκε με τους μάρτυρες αυτής της περιόδου, ενώ εκπαίδευσε και άτομα.
Σήμερα πριν από την υποβολή των νέων 250 μηνύσεων στο Ντιγιαρμπακίρ, συναντηθήκαμε με τον Πακέρ –ένα άτομο που έχει δουλέψει πολύ στο θέμα των βασανιστηρίων και της πολιτικής βίας- και συζητήσαμε σχετικά με το που βρισκόμαστε στο θέμα της ¨αντιμετώπισης¨.
Πως γίνεται η συνάντηση με θύματα βασανιστηρίων ; Εσείς πως εκπαιδεύετε για κάτι τέτοιο ;
Δεν πρόκειται για θεραπευτικές συνομιλίες. Ο στόχος ήταν να καταγραφούνε οι μαρτυρίες. Οι ερωτήσεις πρέπει να είναι καλά επιλεγμένες, ο τόνος της φωνής καλά ρυθμισμένος, οι συναισθηματικές αντιδράσεις θα πρέπει συνεχώς να παρακολουθούνται, θα πρέπει να καταγράφονται οι εκφράσεις του προσώπου, οι χειρονομίες, τα κλάματα, αν χρειάζεται να υπάρχει κάποιο διάλειμμα και να παρατηρείται ακόμη και το αν αναπνέει καλά ή όχι. Διότι οι άνθρωποι περιγράφοντας τέτοιου είδους βαριά πράματα, μερικές φορές ξεχνάνε να αναπνεύσουν.
Τέτοιου είδους τραυματικές αναμνήσεις γενικά πως τις θυμούνται ; Τα θυμούνται όλα ξεκάθαρα ή σβήνονται όλα ;
Γενικά υπάρχουν διαφορετικά είδη μνήμης. Σε αυτήν την προσπάθεια δεν πρέπει να ξεχνάμε αυτό. Όταν κάναμε την έκκληση στην περιοχή, δεν σκέφτηκαν όλοι όσοι είχαν φυλακιστεί στην περιοχή, ¨να πάω, να μιλήσω¨. Μπορεί να ειπωθεί ότι δέχτηκαν να μιλήσουν αυτοί που σε γενικές γραμμές η ψυχολογία τους ήταν καλύτερη. Ξέρουμε άλλωστε πως κάποιοι μετά την αποφυλάκιση τους αυτοκτόνησαν. Άλλοι που διαταράχτηκε τόσο η ψυχική τους υγεία που δεν μπορούνε να μετάσχουν στην κοινωνική ζωή. Πόσοι είναι αυτοί δεν ξέρουμε. Και παρόλα αυτά η περιγραφή υπήρξε δύσκολη για πολλούς και υποχρεωτικά υπήρξαν διαλείμματα. Ήταν πολύ δύσκολο να περιγραφούνε τα σεξουαλικά βασανιστήρια και αυτά που παραβίαζαν την προσωπική τους ζωή.
Οι μάρτυρες κάνουν λόγο για απίστευτα βασανιστήρια που εφαρμόζονταν στην φυλακή από γιατρούς. Το να ανοίγει τώρα ένας από αυτούς νοσοκομείο με το όνομα Αγάπη, πως κρίνεται από την επιστήμη της ψυχολογίας ;
Μετά από τις συνομιλίες που είχα με έναν-έναν με τους ανθρώπους, βρίσκομαι σε ευαίσθητη νομικά θέση.
Ας το ρωτήσω πιο αόριστα. Ας μιλήσουμε για κάποιον ο οποίος ενώ σε κάποια εποχή βασάνιζε, μετά ανοίγει ένα μπακάλικο με το όνομα Αγάπη.
Ξέρουμε ότι η μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων που έκαναν τα βασανιστήρια ήταν κανονικοί άνθρωποι όπως εσείς και εγώ. Άνθρωποι με οικογένειες, που αγαπάνε τα παιδιά τους, άνθρωποι με οικονομικά προβλήματα…Αυτή είναι και η ανατριχιαστική πλευρά της ιστορίας. Λίγοι ήταν αυτοί που με όρους ψυχοπαθολογίας μπορούμε να πούμε πως ήταν άτομα που ευχαριστιόταν να παρέχουν πόνο. Η μεγάλη πλειοψηφία ήταν συνηθισμένοι άνθρωποι που ανέλαβαν τον ρόλο του ανακριτή μέσα στο κοινωνικό πλαίσιο τους. Δηλαδή αν σε κάποιον που θα υπηρετήσει την στρατιωτική του θητεία για ένα χρόνο εκεί, του πούνε πως ¨ ή θα σπάσεις το κεφάλι τους ή θα σπάσω εγώ το δικό σου¨ μπορεί μια-δυό μέρες να το σκεφτεί. Μετά αναλαμβάνει το ρόλο και αρχίζει να σπάει κεφάλια. Από πειράματα ξέρουμε ότι αυτοί που αρνούνται είναι μειονότητα.
Αφού παίξουν αυτόν το ρόλο οι συνηθισμένοι άνθρωποι μετά πως γυρνάνε στην κανονική τους ζωή ;
Ένα τμήμα τους συνεχίζει τη ζωή τους, διότι μπορούνε να την ξεχωρίζουν σε τμήματα. Εκείνο ας πούμε ήταν το βαγόνι της θητείας…Καθώς δεν συναντηθήκαμε μαζί τους δεν ξέρουμε, αλλά μπορούμε να υποθέσουμε πως θα έχουν σοβαρά προβλήματα με το αλκοόλ ή με την χρήση ουσιών.
Κατά την άποψη σας η ποινική δίωξη κατά πόσο είναι ευεργετική για τα θύματα ;
Η ποινική δίωξη είναι σημαντική, αλλά ακόμη πιο σημαντική είναι η κοινωνική αποδοχή. Δηλαδή το να αντιληφθεί η κοινωνία το τι έγινε, να το παραδεχτεί και να τιμήσει τα θύματα. Η ποινική δίωξη είναι μόνο ένα τμήμα. Έτσι όταν σημαντικό τμήμα των Τούρκων απορρίπτει αυτά που λένε πως έζησαν π.χ. 300 άτομα που υπήρξαν θύματα εκεί, τότε δεν μπορεί να γίνεται λόγος για βελτίωση της κατάστασης και για επούλωση πληγών. Έχουμε καταλήξει στο εξής : Η μεγάλη πλειοψηφία των Τούρκων δεν ξέρουν τι έχει γίνει στο πλαίσιο του κουρδικού θέματος.
……………………
Μαρτυρίες
¨Ο γιατρός πετούσε τα φλέματα των φυματικών στο φαγητό¨
Με έβαλαν να δαγκώσω το γκλόμπ, το χτύπησαν με κλωτσιά και μετά τραβώντας το γκλόμπ έβγαζαν και τα δόντια μου. Σκίστηκε και το στόμα μου από την μια πλευρά.
Προσπάθησαν να μου βάλουν το γκλομπ από πίσω, αντιστάθηκα πολύ και βάρεσα το κεφάλι μου στον τοίχο. Με άφησαν Σε άλλους όμως 200-250 φυλακισμένους το έκαναν.
Μας έβαλαν κρέμα ξυρίσματος παντού στα πρόσωπα μας και μετά έφεραν ένα μακρύ και λεπτό σκοινί και μας είπαν : ¨Θα κάνουμε τραίνο¨. Έδεσαν με το ίδιο σκοινί τα σεξουαλικά όργανα του καθενός και μετά μας είπαν ¨τρέχτε¨. Τρέχαμε, αλλά αν έμενες έστω και λίγο πίσω τεντώνονταν το σκοινί και ταυτόχρονα έπρεπε όταν μας έλεγαν να καθίσουμε να καθόμαστε όλοι μαζί.
Στον πάτο του τοίχου σήκωσαν το καπάκι από τα λύματα, πήρα μια χούφτα ακαθαρσίες και τα πέταξα στο πρόσωπο μου. Δεν μπορούσες να κουνηθείς, να καθαριστείς και να φτύσεις. Μετά άφησε το καπάκι και μπήκα μέσα….. Αργότερα ένας φίλος από το Ελάζιγ, να τον έχει ο Θεός καλά μου έβγαλε κάποια δόντια με σκοινί. Διότι δεν μπορούσα να τα καθαρίσω.
Ο γιατρός των φυλακών έπαιρνε φλέματα από φυματικούς, τα ανακάτευε με το φαγητό και τα μοίραζε σε όλα τα κελιά. Αν ερευνηθεί θα δείτε πόσοι φυματικοί υπήρξαν στην φυλακή.
Με βάση την αναφορά της επιτροπής οι υπεύθυνοι για τα βασανιστήρια ήταν οι εξής : Στρατηγός Κενάν Εβρέν, στρατηγός Ταχσίν Σαχίνκαγιά, στρατηγός Νετζάτ Τουμέρ, στρατηγός Σεντάτ Τζελασούν…………………………..